Мой сайт Пятница, 20.06.2025, 16:09
Главная | Регистрация | Вход Приветствую Вас Гость | RSS
Меню сайта

Статистика

Онлайн всего: 1
Гостей: 1
Пользователей: 0

Главная » 2014 » Май » 27 » Атеросклероз касаллиги. Инсультдан саланинг - Fikr.Uz - арашлар, Шахслар ва Жамият
04:38

Атеросклероз касаллиги. Инсультдан саланинг - Fikr.Uz - арашлар, Шахслар ва Жамият





Инсультдан саланинг

Мухбир: Зарифбой Ражапович! Айтинг-чи инсульт ўзи андай касаллик ва у ер юзида андай таралган? Шу ада маълумот берсангиз.



Жавоб. Инсульт деб бош мияда он айланишининг ўткир бузилишига айтилади. Инсультнинг андай таралишига келсак, у турли давлатларда турлича таралган. Ер юзида йилига 16 000 000, Россияда 600.000, Украинада 120 000, Ўзбекистонда 40 000 та инсульт рўйхатга олинади. Таъкидлаб ўтаман, бу рўйхатга олинаётган инсультлар сони! Рўйхатга олинмаётган инсультларни ам исобласак, ушбу кўрсаткичлар янада ошиши табиий. Демак, инсульт жуда кўп таралган касалликлардан биридир. Инсультнинг ар ойда, ар куни ва ар соатда анча учрашини ушбу жадвалдан ўзингиз билиб оларсиз.



Инсультнинг учраш даражаси.




Нечта одамда инсульт кузатилади?






Бир йилда



Бир ойда



Бир кунда



Бир соатда




Ер юзида



16 млн



1 333 333



44 444



1851




Россияда



600 000



50 000



1666



69




Украинада



120 000



10 000



333,3



13,8




Ўзбекистонда



40 000



3 333



111



4,6







Эътибор беринг-а, ар соатда нечта одам инсультга учрайди. Уларнинг 30-40 фоизи ўлим билан тугайди, 50 фоиздан ошии ногирон бўлиб олади. Инсультнинг учраши бўйича Болгария 1-чи, Россия 2-чи, Хитой эса 3-чи ўринни эгаллайди. Россиялик мутахассислар Москвани инсультлар шари деб бонг уришмода. Чунки бу шаарда ар соатда 1 одамда инсулт рўй беради.



Мухбир: Инсульт билан асосан катта ёшдагилар касалланишади, дейишади. Шу тўрими?



З.Р. Тўри! Биро сўнги пайтларда инсультнинг “ёшариб” бораётганлиги аида кўп маълумотлар пайдо бўлмода. озир 30-40 ёшга кирганларда ам инсульт рўй бермода! Ўтган асрнинг 90-йиллари бундай бўлмаган. Масалан, барча инсультларнинг 20 фоизи али 50 ёшга кирмаганларда учраши ачинарли ол албатта. Афсуски, уларда инсультнинг энг оир тури – яъни мияга он уйилиши (геморрагик инсульт) кўп учрайди. Ёш ошган сайин инсульт учраши ам кўпайиб боради. Масалан, 50 ёшдагиларга араганда 70 ёшга кирганларда 20 баробар, 80 ёшга кирганларда 30 баробар кўп инсульт кузатилади. Бунинг асосий сабаби ёш ўтган сайин юрак-он томир касалликларининг кўпайиб бориши, яъни мия томирлари мўртлашиб боришидир. Европалик олимлар маълумотларига кўра, 2020 йилга келиб юрак-он томир касалликларининг деярли ярмини инсультлар ташкил илади! Биро ривожланган давлатларда инсультнинг учраши камаймода. Масалан, Америка ўшма Штатларида инсульт Россияга араганда 5 баробар кам учрайди. Инсульт энг кам кузатиладиган давлатлардан бири Швейцария исобланади. Чунки, ривожланган давлатларда нафаат солини салаш ташкилотлари, балки аолининг ўзи ам инсультдан саланишга оид барча талабларга риоя илиб бошлашган.



Инсультнинг олдини олса бўлади!



Мухбир: урматли профессор! Субатимиз орасида инсультни даволашдан кўра олдини олиш осон дедингиз. Инсульт ривожланмаслиги учун нималарга эътибор аратиш керак. Инсультга олиб келувчи омиллар – нима ўзи?



Жавоб. Инсультга олиб келувчи омилларнинг деярли барчасининг олдини олиш мумкин. Инсультга олиб келувчи хатарли омилларга онда холестерин мидорининг ошиб кетиши, ичиш ва чекиш, гиподинамия, яъни камаракатчанлик, стресс, яъни руий зўриишлар, атеросклероз, артериал гипертония, андли диабет, юрак аритмияси каби омиллар киради.



Инсультга олиб келувчи энг хатарли омиллардан бири – бу артериал гипертониядир, яъни он босимнинг ошиб кетиши. Артериал гипертония 70 фоизга яин инсультнинг сабабчисидир! Агар он босим 160/95 мм сим. уст. дан ошса, он босими меъёрда бўлганларга (120/70 мм. сим уст) араганда инсульт 4 баробар кўп учрайди! Агар он босим 200/100 мм сим. уст. га етса, инсультнинг учраш даражаси 10 баробарга ошади!



Атеросклероз. Айтиш жоизки, ёш ошган сайин атеросклероз касаллиги кўп учрай бошлайди. Шунинг учун ам ёш ошган сайин инсульт билан касалланганлар сони ошиб боради. Биро атеросклероз айси ёшда ривожланиб бошлаши одамнинг аёт тарзига боли. Аксарият одамлар атеросклероз фаат он босими баланд бўлганларда учрайди, деб ўйлашади. Тўри гипертония касаллиги атеросклероз ривожланишини тезлаштиради, биро он босими паст бўлганларда ам атеросклероз ривожланади. Чунки атеросклероз ривожланиши кўпро ёли оватларни кўп, мева-сабзавотларни эса кам истъемол илиш, камаракатчанлик, доимий руий-иссий зўриишларга ам боли. Атеросклерозда онда холестерин мидори ошади, томир деворлари мўртлашади, томирларда чандилар пайдо бўлади ва улар тиилиб олиб инсультга олиб келади.



Чекиш. Ушбу зарарли одат инсульт ривожланишини деярли 2 баробарга оширади. Бу исбот илинган далил. Чекиш нима учун кайф беради, чунки у айнан мияни он билан таъминловчи томирларга ва у орали инсоннинг кайфияти билан боли махсус мия тузилмаларига таъсир илади. Чекиш он ивишини кучайтириб тромблар (отиб олган он лахталари) осил бўлишини тезлаштиради ва томирнинг ички деворини зарарлайди, томир торайиб унда он оиши сустлашиб бораверади. Доимий тарзда чекиш хаттоки йирик он томирларни ам зарарлаши мутахассислар томонидан тасдиланган. Чекиш авваламбор инсон хотирасига таъсир илади. Биз чекувчи ва чекмайдиган талабаларнинг хотирасини Лурия усули билан текшириб кўрдик. Тадиотлар 80 та чекувчи (5 йилдан буён чекадиган) ва 80 та чекмайдиган 5 курс талабаларида олиб борилди. Чекмайдиган талабаларда хотира бузилиши бор-йўи 3 фоизни ташкил илган бўлса, чекувчи талабаларнинг 63 фоизида хотира жараёнининг эслаб олиш исми азият чекиши аниланди. Бу жуда катта раам! Талабаларнинг бир исмини электроэнцефалография (ЭЭГ) усули билан бош мия фаолиятини текшириб кўрганимизда, уларда мия электроритмининг кескин ўзгарганини кузатдик. Бу текшириш натижаларини солом талабалардаги ЭЭГ натижалари билан таослаб, чекувчи талабаларга кўрсатдик. Ишонасизми, бу олатни ўз кўзи билан кўрган талабалар чекишни ташлаб юборишди. он айланиш системасини текширувчи сезгир аппаратлар орали чекувчиларни текшириш шуни кўрсатдики, чекиш ўпкага араганда дастлаб майда он томирларни, айниса юрак он томирларини зарарларкан. Чекишни ташлаш 2-4 йилдан кейин инсульт ва инфаркт ривожланиши хавфини кескин камайтиради.



Спиртли ичимликларни суистъемол илиш. Спиртли ичимликларни суистеъмол илиш ам инсульт ривожланиш авфини бир неча баробарга ошириши исбот илинган. Уларда айниса геморрагик инсульт (яъни мияга он уйилиши) кўп учрайди. Биро, баъзи олимлар кам мидорда абул илинган изил вино ишемик инсульт ривожланишига тўсинлик илади, деб исоблашади.



Рационал оватланиш оидаларига риоя илмаслик. Оддий сўз билан айтганда, нотўри оватланиш ам инсультга олиб келувчи хатарли омиллар ичида ўрин олган. Ош тузини ортича истеъмол илиш артериал гипертония ривожланишига туртки бўлса, кам мидорда истеъмол илиш эса нафаат он босимни меъёрда ушлаб туриши, балки инсульт ривожланишининг олдини олади.



Аминокислоталар ва витаминларга бой бўлган мева-сабзавотларни етарли мидорда истеъмол илиш мия инсультига олиб келувчи хатарли омилларни камайтиради. Айниса, таркибида аскорбин кислотаси, токоферол ацетат, цианокобаламин, никотин кислотаси, бета-каротин каби витаминлар он томир деворлари учун ўта муим озуадир. Таркиби калийга бой бўлган уру меваларни истеъмол илиш ам томирларда атеросклеротик пиликчалар ривожланишнинг олдини олади, томир деворини шикастланишдан асрайди, холестериннинг томир деворларида тўпланишини пасайтиради, демак тромблар пайдо бўлишига тўсинлик илади. Бали гўштини истеъмол илиб туриш ам юрак мушакларида моддалар алмашинувини яхшилаб, онда холестерин мидорининг пасайишига ёрдам беради.



Гиподинамия. Гиподинамия, дегани кам аракатлилик деганидир. Бу жуда хавфли омил бўлиб, айниса шахарликлар учун хосдир. Бугунги кунда жисмоний менат орали эришиладиган аксарият ишлар интернет, ўл телефонлари, компьютерлар орали амалга оширилмода. Бу эса одамларни ишёмас илиб ўймода, жисмоний менат билан шуулланувчилар сони камайиб бормода. Бунинг оибатида юрак-он томир касалликлари, шу жумладан инсульт кўпаймода. Режали тарзда доимо бажариладиган жисмоний машлар – эрталаб ва кечурун пиёда юриш (20-30 да.), югуриш, сузиш, велосипедда сайр илиш каби енгил жисмоний машлар инсульт ривожланишининг олдини олади. Доимий тарзда бажариладиган жисмоний машлар томир деворларида холестерин тўпланишини пасайтиради, юрак-он томир фаолиятини яхшилайди.



Стресс, яъни руий-иссий зўриишлар. Олимлар ХХ асрни стресс асри дейишарди. Чунки ўтган асрда асабий зўриишлар сабабли пайдо бўлувчи касалликлар, яъни инсульт ва инфаркт кўпайиб кетди. Афсуски, бу олат хозирги кунда ам давом этмода. Маълумки, инфаркт ёки инсульт бўлиб олган одамни сўраб-суриштирсангиз ушбу касаллик ривожланишидан олдин атти сиилган бўлади. Демак, стресс касаллик ривожланиши учун туртки ролини ам ўйнайди. Шунингдек, доимий сииладиган одамда гипертония касаллиги, андли диабет, юрак ишемик касалликлари кўп кузатилади. Буларнинг барчаси эса инсультга олиб келувчи касалликлардир. Айтиш жоизки, доимий тарзда жисмоний мехнат ва спорт билан шуулланадиганлар рухий-хиссий зурикишларга кам дуч келишади. Инсультнинг олдини олиш учун бу ўта мухимдир.



Источник: fikr.uz
Просмотров: 9567 | Добавил: joyest | Рейтинг: 0.0/0
Всего комментариев: 0
Форма входа

Поиск

Календарь
«  Май 2014  »
Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс
   1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031

Архив записей

Друзья сайта
  • Официальный блог
  • Сообщество uCoz
  • FAQ по системе
  • Инструкции для uCoz

  • Copyright MyCorp © 2025 Конструктор сайтовuCoz